درمان صرع با نوروفیدبک امروزه یکی از بهترین روش‌ها برای کنترل بیماری در بیماران مبتلا به صرع را ارائه می‌دهد. یکی از مزیت‌های مهم درمان به وسیله تکنیک نوروفیدبک این است که بیماری فرد مبتلا به صرع بدون عوارض جانبی کنترل می‌شود.
طبق تحقیقات ۷۰ تا ۹۰ درصد مبتلایان به صرع با استفاده از روش نوروفیدبک درمان می‌شوند و در مواردی که دارو درمانی اثر گذار نیست روش نوروفیدبک می‌تواند باعث درمان فرد مبتلا به صرع شود. در این مطلب شما را با صرع و تأثیر درمان آن با نوروفیدبک بیشتر آشنا می‌کنیم.
اگر با مفهوم نوروفیدبک و این روش درمانی آشنایی ندارید، می‌توانید قبل از خواندن این مقاله به کمک سری مقالات زیر با نوروفیدبک آشنا شوید.
- نوروفیدبک چیست؟
- تاریخچه نوروفیدبک
- کاربرد نوروفیدبک
- نظرات در مورد نوروفیدبک
- تعداد جلسات نوروفیدبک
- نتایج نوروفیدبک
- عوارض نوروفیدبک
برای آشنایی با شیوه درمان صرع با نوروفیدبک بهتر است ابتدا کمی با بیماری صرع آشنا شویم و ببینیم دقیقاً صرع چیست و چه علائمی دارد؟
صرع در طبقه‌بندی بیماری‌های مغز و اعصاب قرار می‌گیرد و در دسته بندی بیماری‌های عصبی، یکی از شایع‌ترین اختلالات است. این بیماری یک نوع بیماری مزمن و چهارمین بیماری شایع در جهان است. حدود ۱٪ درصد از جمعیت مردم جهان (۶۵ میلیون نفر) صرع دارند و تقریباً ۸۰٪ موارد در کشورهای در حال توسعه روی می‌دهند.
اگر درگیر بیماری صرع شده باشید، می‌دانید که تشنجات صرع ممکن است تمام زندگی فرد را تحت الشعاع قرار دهد و آسیب‌های جسمی و اجتماعی جدی به فرد وارد کند. منتظر و نگرانی این حملات ناخواسته و اتفاقاتی که در پی این تشنج‌ها ممکن است رخ دهد بودن، واقعاً ناراحت کننده و سخت است.
صرع چیست؟
بیماری صَرع یا epilepsy یک اختلال سیستم عصبی مرکزی (اختلال نورولوژیکی) است که در آن فعالیت مغز مختل شده و باعث تشنج می‌شود. در صرع شخص، بدون دلیل خاصی مثل افت قند خون، تب، کمبود کلسیم و غیره مکرراً دچار حملات تشنج می‌شود. نام دیگر صرع تشنج است که یک علامت است نه بیماری.
این بیماری در واقع یک نوع اشکال در کار مغز است که نشانه آن عبارت است از حملات صرعی ناگهانی و تکرارشونده، حملاتی کوتاه مدت از رفتار غیرطبیعی، تغییر در وضعیت هوشیاری، یا حرکات غیرطبیعی.
تشنج صرع در اثر انتقال ناگهانی تعداد زیادی از نورون‌های حسی از مغز ایجاد می‌شود که در حالت معمولی نباید این پیام‌ها فرستاده شوند.
صرع حالت‌های گوناگونی دارد و علائم تشنج بسیار متفاوت هستند. در برخی موارد فرد به صورت ناگهانی به زمین افتاده، دست و پاهایش سفت شده و از هوش می‌رود. بعد از چند ثانیه شروع به دست و پا زدن می‌کند. پس از آن کاملاً به حالت اغما رفته و هیچ واکنشی بروز نمی‌دهد و صدایی را نمی‌شنود.
با یک حمله تشنج نمی‌توان گفت فردی به بیماری صرع مبتلا شده است. اما اگر بدون وجود علت و یا بعد از کنترل و یا رفع عوامل، حملات تشنج بازهم تکرار شود آن موقع بیماری صرع مطرح می‌شود.
ممکن است بعضی از افراد مبتلا به صرع دست‌ها یا پاهای خود را مرتباً تکان‌های ناگهانی دهند. در حالی که بعضی دیگر شاید هنگام تشنج چند ثانیه به جایی خیره شوند.
در برخی از افراد مبتلا به صرع، حملات تشنج به دنبال یک محرک حسی مثل نور شدید بروز می‌کنند و گاهی هم هیچ عامل شروع کننده‌ای وجود ندارد.
علائم صرع
علائم تشنج به ترتیب مراحل به صورت زیر است:
- تحریک‌پذیری، رفتارهای غیرعادی یا گیجی موقت قبل از تشنج
- اسپاسم و انقباض عضلات که فرد در طی آن بیهوش شده و به زمین می‌افتد.
- خیره شدن به نقطه‌ای، همراه با نامنظم شدن تنفس
- تکان خوردن‌های غیر قابل کنترل دست و پا یا صورت که می‌تواند از ۲۰ ثانیه تا چند ساعت طول بکشد.
- در این مرحله ممکن است فرد زبانش را گاز بگیرد و کنترل مثانه یا روده را از دست بدهد.
- پس از آنکه تشنج متوقف شد، ممکن است فرد هوشیاری یا حواس خود را از دست بدهد.
- بعد از هوشیاری فرد علائمی مانند ترس، اضطراب، گیجی یا سردرد ممکن است داشته باشد.
درمان صرع با نوروفیدبک
از بین تمام کسانی که دچار اختلال صرع هستند، بیماری ۲/۳ (دو سوم) از آنها با دارو قابل کنترل است. ولی بقیه به درمان داروئی جواب نمی‌دهند. هر چند مصرف دارو آن‌هم برای سالیان دراز بدون عوارض داروئی نیست.
وقتی درمان با دارو مؤثر نبود، گزینه بعدی انجام عمل جراحی است که متأسفانه آن‌هم علی‌رغم اینکه عمل سنگینی است به طور محدود موفقیت آمیز است.
شاید صرع با این اوصاف درمان نداشته باشد، اما حملات آن را می‌توان کنترل کرد. همان طور که از علل صرع بر می‌آید، با بر طرف کردن علت زمینه‌ای آن درصد قابل توجهی از موارد صرع را می‌توان کنترل و یا درمان کرد. تمام انواع صرع مادام العمر نیستند و اکثر افراد تا جایی بهبود پیدا می‌کنند که دیگر نیازی به دارو ندارند.
تا سال‌های اخیر بیماران مبتلا به صرع و تشنج مجبور بودند، در تمام طول عمر برای کنترل این بیماری به طور مرتب از دارو استفاده کنند. خوشبختانه تحقیقات اخیر نشان می‌دهد درمان صرع با نوروفیدبک می‌تواند در مورد بیماران مؤثر باشد.
این روش درمانی، هیچ‌گونه عارضه‌ای ندارد. تعداد حملات صرع را کاهش می‌دهد و حتی از شدت تشنجات کم می‌کند. یا اینکه حملات به کلی قطع می‌شود.
۷۰ تا ۹۰ درصد مبتلایان به صرع با استفاده از روش نوروفیدبک کاملاً درمان می‌شوند. در مواردی که دارو درمانی اثر گذار نیست، روش نوروفیدبک می‌تواند فرد مبتلا به صرع را به طور کامل درمان کند.
علاوه بر این درمان‌های غیر دارویی در درمان این بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا داروها در این بیماری عوارض شدیدی همچون خستگی و کوفتگی بدن، سرگیجه، افزایش وزن، مشکلات حافظه و تمرکز، راش‌های پوستی، افسردگی و… را به دنبال دارد. اما امروزه با استفاده از نوروفیدبک بدون عوارض جانبی و به صورت دائمی می‌توان این بیماران را مداوا نمود.
مکانیسم درمان صرع با نوروفیدبک
حملات صرعی نتیجه فعالیت سلولی بیش از حد و غیرعادی عصب کورتیکال یا غشایی در مغز است. صرع را می‌توان با گرفتن نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرافی تأیید کرد.
صرع یک بیماری نیست بلکه فقط نشانه‌ای است که می‌گوید قسمتی از مغز کار خود را به خوبی انجام نمی‌دهد. وقتی مغز به طور طبیعی کار کند امواج الکتریکی از خود ایجاد می‌کند که این امواج مانند الکتریسیته در مسیر اعصاب مغزی عبور می‌کند.
صرع حالتی است که، یک سری از این تشنج‌ها و طوفان‌های الکتریکی در مغز به طور مرتب و با فاصله زمانی خود به خود ایجاد شده و خاموش می‌شوند. این طوفان الکتریکی بسته به محل خود در مغز علائم و نوع تشنج و صرع را تعیین می‌کند.
روش درمان صرع با نوروفیدبک برای یادگیری کنترل آگاهانه حالت‌های مغزی است. با این روش می‌توان با تکرار صوتی یا تصویری، امواج مغزی را به سمت فرکانس دلخواه هدایت کرد و الگوی فعالیت مغزی را تغییر داد.
این روش یک روش آموزشی است و فرد یاد می‌گیرد الگوی فعالیت مغزی خود را چگونه تغییر دهد. این تغییرات در ابتدا برای مدت کوتاهی پایدار هستند. ولی با انجام تمرینات و آموزش می‌توان این تغییرات را دائمی کرد.
در درمان با نوروفیدبک تمرکز درمانگر بر روی افزایش و تقویت موج SMR و کاهش امواج آهسته مغزی قرار می‌گیرد.
