امروزه درمان افسردگی با نوروفیدبک یکی از راهحلهای مؤثر برای درمان اختلال افسردگی شناخته شده است. در روش درمان با نوروفیدبک بیماری فرد مبتلا به افسردگی بدون عوارض جانبی کنترل یا درمان میشود. در این مطلب با ما همراه باشید تا با افسردگی و روش درمان آن با نوروفیدبک آشنا میشوید.
اگر با مفهوم نوروفیدبک و این روش درمانی آشنایی ندارید، میتوانید قبل از خواندن این مقاله به کمک سری مقالات زیر با نوروفیدبک آشنا شوید.
- نوروفیدبک چیست؟
- تاریخچه نوروفیدبک
- کاربرد نوروفیدبک
- نظرات در مورد نوروفیدبک
- تعداد جلسات نوروفیدبک
- نتایج نوروفیدبک
- عوارض نوروفیدبک
برای شروع آشنایی با تأثیر درمان افسردگی با نوروفیدبک بهتر است ابتدا کمی با بیماری افسردگی بیشتر آشنا شویم و ببینیم دقیقاً افسردگی چیست و چه علائمی دارد؟
افسردگی بیماری است که همگی ما بدون شک حتی اگر تعریف دقیق آن را ندانیم، با مفهوم کلی آن آشنا هستیم. همگی ما همین که غمگین میشویم، احساس ناامیدی و یاس میکنیم و در خود فرو میرویم، میگوییم افسرده شدهایم. این احساس بسیار ناراحت کننده است و باعث میشود ما انگیزه و انرژی خود را برای ادامه زندگی و فعالیتهای روزانه از دست دهیم.
هرکدام ما در دورهای از زندگی یا به هر دلیل زمانی افسردگی را تجربه کردهایم. ممکن است این افسردگی به علت فقدان چیزی، سانحه ناگوار، ناکامی و شکست در رابطه عاطفی و…باشد. اگر به صورت طبیعی بعد از چند روز این مشکل برطرف شود، در واقع مشکلی پیش نخواهد آمد. اما اگر این نشانهها ادامه پیدا کند باید به دنبال درمان آن باشیم.
بر اساس آمار اختلال افسردگی در بین تمامی اختلالات روانپزشکی، بیشترین شیوع را در کل دوران زندگی افراد دارد. این آمار نشان دهندهی آن است که این بیماری بسیار شایع و رایج است.
افسردگی چیست؟
افسردگی یا Depressio، جزو اختلالات خلقی طبقهبندی شده است. افسردگی با احساس فقدان، خشم و غم و اندوه همراه است که باعث مختل شدن فعالیتهای روزمرهی فرد میشود.
افرادی که دارای حالت افسردگی هستند، احساس ناراحتی، اضطراب، پوچی، ناامیدی، درماندگی، بیارزشی، شرمساری یا بیقراری دارند.
آنها اشتیاق خود برای انجام فعالیتهایی که زمانی برایشان لذتبخش بوده را از دست میدهند. تمرکز خود را از دست میدهند. در به خاطر سپردن جزئیات و تصمیمگیری دچار مشکل میشوند.
نسبت به غذا بیمیل و کم اشتها میشوند. در روابط خود به مشکل برخورده و به خودکشی فکر میکنند و یا حتی خودکشی میکنند.
اختلال افسردگی هم چنین ممکن است باعث بیخوابی، خواب بیش از حد، احساس خستگی و کوفتگی، مشکلات گوارشی، یا کاهش انرژی بدن شود.
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (یا همان DSM) که یک منبع معتبر برای تعریف و تشخیص اختلالات روانی محسوب میشود، برای اختلالات افسردگی (Depression Disorders) تعریف زیر را ارائه میدهد:
ویژگی مشترک همهی انواع اختلالات افسردگی این است که فرد، از نظر خُلق، وضعیتِ غمگینی، احساس تهی بودن یا زودرنجی را تجربه میکند. ضمن اینکه تغییرات جسمی و ذهنی نیز با این حال خلقی همراه میشوند. طوری که بر توانایی فرد برای عملکرد متعارف، تأثیر [منفی] میگذارند.
افسردگی یک حالت خلقی شامل بیحوصلگی و گریز از فعالیت یا بیعلاقگی و بیمیلی است و میتواند بر روی افکار، رفتار، احساسات و خوشی و تندرستی یک فرد تأثیر بگذارد.
افسردگی ممکن است یک واکنش طبیعی نسبت به اتفاقات بد زندگی باشد. مانند مرگ اطرافیان، اثرات بیماریهای بدنی یا عوارض جانبی مصرف بعضی از داروها و درمانهای پزشکی باشد. اما تا زمانی که این حالت در یک مدت زمان طولانی باقی نمانده باشد.
علائم افسردگی
علائم افسردگی چیزی بیشتر از داشتن احساس غم و اندوه مدام است. افسردگی میتواند علائم مختلفی ایجاد کند که این علامتها در زنان، مردان و کودکان متفاوت است. با توجه به آخرین تحقیقات انجام شده مهمترین علائم افسردگی عبارتاند از:
- احساس غم و اندود
- کاهش انرژی و خستگی
- تغییر در اشتها
- تغییر در وزن
- کم خوابی یا پرخوابی
- ناامیدی
- احساس پوچی و بیفایدگی
- بی انگیزه بودن
- تحریک پذیری
- بدبینی
- احساس گناه
- کاهش میل جنسی
- ناتوانی در تصمیم گیری
- افکار خودکشی
- بیعلاقگی نسبت به کارهایی که در گذشته برای فرد لذت بخش بود.
- آشفتگی روان
- عدم تمرکز و فراموشی
در تشخیص اختلال افسردگی باید توجه کرد که آیا شدت این علایم بهاندازهای است که روی عملکرد فرد تأثیر نامطلوبی گذاشته باشد؟ یا چه مدت این علائم طول کشیده است؟
علایم جسمی نشان دهنده این است که افسردگی فراتر از ذهن فرد است و فقط باعث بر هم زدن و مشکل در افکار فرد نمیشود و اثراتی گستردهتر دارد.
درمان افسردگی با نوروفیدبک
آمارها در ایران نشان دهنده شیوع رو به رشد افسردگی در کشور است. به گفتهی وزیر بهداشت بیش از ۱۲درصد مردم ایران افسرده هستند. افراد مبتلا به افسردگی حاد حتی احتمال دارد به درجهای از ناامیدی برسند که دست به خودکشی بزنند. این در حالی است که امروزه شناخت علائم افسردگی و درمان آن با روشهای نوین، از افزایش وخامت این بیماری میکاهد.
افسردگی شدید بیماری است که از اختلالات مربوط به نحوه کارکرد مغز به وجود میآید. روش نوروفیدبک منجر به تغییرات الگوهای انتقالدهندههای عصبی و امواج مغزی در افراد افسرده خواهد شد.
نوروفیدبک ساز و کار اصلی که مغز به آن وسیله برانگیختگی فیزیولوژیک را کنترل میکند، تحت کنترل درآورده و مکانیزم برانگیختگی را طبیعی میسازد. این روش صرفنظر از علت افسردگی اثربخش است.
زمانی که فرد دچار افسردگی میشود در واقع امواج مغزی او به درستی فعالیت نمیکند و یا فعالیت آن در برخی امواج بیشتر و در برخی امواج کمتر است.
در واقع در افراد نرمال در نیمکرهی چپ افراد که مسئول هیجانات مثبت است، میزان موج آلفا پایین است. برعکس در نیمکرهی راست که مسئول هیجانات منفی است، میزان موج آلفا بالاست. این امر تعادل را برقرار میکند و درواقع هیجانات مثبت را بالا میبرد.
اما در مغز افراد افسرده موج آلفا یا تتا در دو نیم کره متفاوت است. در نیم کرهی چپ میزان موج آلفا بالاست و درنیم کرهی راست میزان موج آلفا پایین است. در نتیجه فرد دچار افسردگی میشود.
پس در روش درمان افسردگی با نوروفیدبک به عنوان نمونه، درمانگر هدف را بر سرکوب موج آلفا میگذارد و نقطهای که مسئول هیجانات منفی در افراد افسرده است را پیدا کرده و از همان نقطه کار را شروع میکند.
در روش درمان افسردگی با نوروفیدبک در واقع ذهن شرطی میشود. ذهن فرد افسرده به طور خودکار میآموزد که چگونه میتواند به تولید بیشتر امواجهایی بپردازد که برای جلوگیری از افسردگی مؤثر است و یا امواج منفی را کمتر کند. یعنی ذهن به نوعی خود تنظیمی دست پیدا میکند.